MAPA GMINY CEGŁÓW

P o ł o ż e n i e

Gmina Cegłów administracyjnie leży w powiecie mińskim, woj. mazowieckim. Położona na WysoczyĽnie Kałuszyńskiej. Cegłów - siedziba gminy - leży na trasie kolejowej  Warszawa – Siedlce – Terespol w odległo?ci 50 km od Warszawy i 44 km od Siedlec oraz 5 km od międzynarodowej trasy E – 30.

Powierzchnia gminy wynosi 9574 ha, około 30% terenu zajmuj? lasy mieńskie, 3/5 gminy Cegłów leży w obszarze Mazowieckiego Krajobrazu Chronionego. RzeĽba gleb w gminie ma charakter równinny, miejscami pagórkowaty, uroku dodaj? rzeki: Mienia i Piaseczna. Liczba mieszkańców w gminie - 6212 osób (stan na 31.12.2010r.).

Historia w pigułce

Do poł. XVI w. występuje jako Cebrowo, w spisie z 1576 r. występuje jako Czegłowo. Dobra Cegłowa stanowiły własno?ć sióstr miłosierdzia pp. marcinkanek warszawskich, w XIX w. sióstr szarytek. W 1576 r. przez oddzielenie kilku wsi od par. w Kiczkach utworzono parafię Cegłów dekanatu nowo-mińskiego. W 1629 r. ko?ciół uzyskał konsekrację, a zatem potwierdzenie erekcji parafii. Istniała szkoła i przytułek dla ubogich. Dnia 16 lutego 1621 r. Cegłów otrzymał prawa miejskie magdeburskie na mocy przywileju Zygmunta III i zezwolenie na odbywanie 2. targów tygodniowo i 3. jarmarków rocznie. Herbem Cegłowa  została głowa ?w. Jana na misie, na tle siedmiu kłosów, stanowi?ca pieczęć kapituły warszawskiej. Położenie na skrzyżowaniu dwu starych go?cińców z Kuflewa do Mińska oraz z Kołbieli przez Siennicę do Kałuszyna dawało miastu możliwo?ci rozwojowe poprzez handel i rzemiosło. Mieszkańcy zajmowali się rolnictwem, rzemiosłem, wyszynkiem trunków, garncarstwem (Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego).

W czasach ?wietno?ci miasta, znajdowały się tu karczmy z dwuizbowymi zajazdami, sze?ć drewnianych studni, dom dla ubogich, gorzelnia i ko?ciół parafialny. Miejscowa ludno?ć (ok. 100 osób) trudniła się rzemiosłem, głównie garncarstwem i handlem. Wszyscy mieszkańcy Cegłowa otrzymali prawo wyrabiania i sprzedawania piwa, wina, gorzałki, miodu i likieru. Cegłów miał charakter rzemie?lniczo-targowego o?rodka. Na placu rynkowym o wymiarach 113x115 m był usytuowano murowany ko?ciół i drewniany ratusz. W katolickim ko?ciele parafialnym z XVI wieku znajduje się wiele cennych zabytków, w tym drewniany ołtarz wykonany przez  Lazarusa Gertner z Ulm, ucznia Wita Stwosza.

Wiadomo, że o jako?ci i rozwoju miasta ?wiadczy liczba ludno?ci, a ta z wielu różnych powodów malała (wojny, pożary, zarazy, klęski żywiołowe). Ratuj?c miasto, zwolniono  wszystkich kupców przyjeżdżaj?cych z towarami od opłat na 10 lat. Poprawiono stan drogi handlowej, rynek, rozszerzono ofertę sprzedaży o mięso, żelazo i inne towary. Mimo usilnych starań, miasto upadało w 1869 roku. z chwil?. Ulice Cegłowa wci?ż tworz? atmosferę małego miasteczka.

K a l e n d a r i u m   w y d a r z e ń :

1458                - powstała parafia w Kiczkach - założona przez Andrzeja z Bnina, bp. poznańskiego

1510                – powstał tryptyk dłuta Lazarusa, ucznia Wita Stwosza

1576                - miejscowo?ć zmienia nazwę z Czegłowo na Cegłów

1576                - utworzono parafię Cegłów

1603                – istniała szkółka parafialna

16.02.1621           – na mocy przywileju Zygmunta III miejscowo?ć otrzymuje potwierdzenie praw

miejskich (lokacja na prawie magdeburskim)

1628                – ustalono pieczęć miasta Cegłowa aktem kapituły warszawskiej

1629                - istniała szkoła i przytułek dla ubogich

1797                – wzniesiono drewnian? kaplicę w Mieni

1809                – na miejscu drewnianej, powstaje nowa murowana kaplica w Mieni

1815                – rozebrano ratusz – siedzibę burmistrza

1822                - rozebrano szkołę

1836                 – wybudowano plebanię

1869                – na podstawie ukazu carskiego Cegłów utracił prawa miejskie

1879                – dr Henryk Dobrzycki przekształcił szpital w Mieni na pierwsze w Polsce i Europie

sanatorium dla chorych na gruĽlicę (na 30 łóżek) – działało 4 lata.

1906                – powstał ko?ciół parafialny Starokatolickiego Ko?cioła Mariawitów

1911                - założono szkołę dwuklasow? z wykładowym językiem polskim.

1917-24          - działało prywatne progimnazjum prowadzone przez siostry mariawitki

Czteroklasowy Zakład Naukowy w Cegłowie

1924                - progimnazjum przekształciło się w prywatn?, siedmioklasow? szkołę powszechn?

1925                – utworzono dom pomocy społecznej „Jedlina”

1928                – oddano do użytku „dom sierot”, czyli sierociniec dla chłopców

1946                - Prywatna szkoła mariawicka w 1946r. została rozwi?zana, a do jej budynku

przeniesiono szkołę państwow? i odt?d dzieci obu wyznań uczyły się razem

WALORY PRZYRODNICZE

Rezrwat le?ny „Jedlina” w Mieni – powierzchnia 70,40 – ustanowiony już 16.08.1952, a zatwierdzony 10.04.1978r. [Dokument powołuj?cy - M.P. numer 74 pozycja 1190 (zmiana 1978/15/532)]

W północnej czę?ci Lasów Mieńskich, w odległo?ci 1 km od stacji kolejowej Mienia, znajduje się jedno z najwspanialszych le?nych uroczysk mazowieckich – jak napisał L. Herz – rezerwat „Jedlina” - las bardzo dostojny, a jego drzewostan tworzy głównie jodła, która w ?rodkowej Polsce jest drzewem egzotycznym, dlatego jej obecno?ć to wielka sensacja. Towarzyszy jej sosna, ?wierk i d?b. Na terenie rezrwatu przeważaj? stare 100-130 letnie drzewostany sosnowo-dębowe, ro?nie tu również starodrzew sięgaj?cy ponad 200 lat. Warstwa runa (zielona) składa się przede wszystkim z gatunków borowych (borówka, siódmaczek le?ny, pszeniec zwyczajny) oraz gr?dowych (zawilec gajowy, gwiazdnica wielkokwiatowa, gajowiec żółty, perłówka zwisła) przy czym dominuje element borowy. Jest duży udział wysokiej trawy o fioletowo zabarwionym kwiatostanie – trzę?licy modrej. W rezerwacie występuj? rzadkie w Polsce zbiorowiska ro?linne: bór trzcinnikowy i dębniak turzycowy:

• bór trzcinnikowy charakteryzuje się drzewostanem sosnowym z domieszk? jodły i dębu oraz ?wierka. Runo wielkogatunkowe z wysok? traw? i paproci? orlic? pospolit? oraz turzyc?. W warstwie mszystej dominuje torfowiec sotrolistny i płonnik pospolity.
• dębniak turzycowy to również ciekawe zbiorowisko le?ne, w którym pod drzewostanem dębowym rozwija się runo wła?ciwe olsom. Runo jest kombinacj? gatunków olsowych, ł?kowych i szuwarowych. Dominuj? tu wysokie turzyce, trawa trzcinnik lancetowaty oraz toje?ć pospolita i kosaciec żółty.

Ochron? objęto las wielogatunkowy o charakterze naturalnym z udziałem jodły. S? tu rzadkie gatunki: widłak goĽdzisty, gnieĽnik le?ny (chronione), trzcinnik owłosiony, narecznica szerokolistna, zachyłka trójk?tna, turzyca le?na, dziki bez koralowy, jaskier kaszubski i inne. Rezerwat należy do najbardziej warto?ciowych w Polsce i wci?ż zachwyca turystów.

"Dęby Piaseczyńskie" w gminie Cegłów to cenne obszary przyrodnicze nie objęte jeszcze prawnymi formami ochrony przyrody.

Rzeka Mienia - na całym niemal swym biegu płynie ł?kami i polami i przecina ładnie pofałdowany teren, zwany Wysoczyzn? Kałuszyńsk?.

Szlak zielony (12 km): Cegłów (stacja PKP) - Skwarne - Lasy Mieńskie - rezerwat "Jedlina"
- Mienia (stacja PKP), jest ?cieżka przyrodniczo-le?na do uprawiania turystyki pieszej i rowerowej z 10. wyznaczonymi przystankami z tablicami informuj?cymi o różnych aspektach otaczaj?cej przyrody.

Zob. zdj. Przyroda gminy

Zabytki:

Cegłów

Katolicki ko?ciół ?w. Jana Chrzciciela w Cegłowie wzniesiony w 2 poł. XVI w., czę?ciowo przebudowany w XVII w., póĽnogotycki, murowany z cegły. Od zach, wysoka kruchta, na zewn?trz prezbiterium epitafium Stanisława Oczki, fundowane przed 1599 r. przez Wojciecha Oczko, lekarza królewskiego, który dzielnie walczył z epidemi? cholery w Cegłowie i Mieni. Wewn?trz drewniana ambona z XVII w., tryptyk z 1510 r. z cennymi rzeĽbami, Lazarusa Gertner z Ulm, ucznia Wita Stwosza. Obok ko?cioła czworoboczna dzwonnica z XVIII w. oraz pomniki przyrody – dwie lipy drobnolistne i wi?z pospolity.

Starokatolicki Ko?ciół Mariawitów z 1906r. – przykład neogotyku. Do niedawna istniał duży budynek drewniany przedwojennej szkoły prowadzonej przez parafię mariawick?.

Sierociniec, czyli Specjalny Dom Dziecka dla dzieci po chorobach urazowych z 1928 roku.
Pomnik wystawiony w 1928 r.
Płyta upamiętniaj?ca 4. harcerzy zamordowanych 16 wrze?nia 1939 r. - na skwerku przy ul. Anny Jagiellonki.  
Młyn motorowy.
Tablica upamiętniaj?ca 26. mieszkańców rozstrzelanych przez hitlerowców w 1943 r. - na budynku o?rodka zdrowia.
Kiczki:
Dworek i młyn wodny
Katolicki XVIII wieczny drewniany ko?ciół parafialny ?w. Anny w Kiczkach. Jest to jeden z niewielu ocalałych w dobrym stanie zabytków tej klasy.
Mienia:
Pałac Księżny Anny Mazowieckiej – otoczony starym parkiem – okazały, murowany gmach. Obecny budynek, z 1809 r., zaprojektował znany architekt Jakub Kubicki. W jego kaplicy znajduje się rzadko spotykany obraz "?w. Wincenty ŕ Paulo w otoczeniu chorych". Szpital w Mieni z 1809r., którym kierował dr Henryk Dobrzycki, prekursor leczenia gruĽlicy. W szpitalu tym przez 4 lata istniało pierwsze w Europie sanatorium chorych na gruĽlicę, leczono też rannych żołnierzy rosyjskich w bitwie pod Iganiami i potajemnie rannych powstańców w 1863r. Przyniesiona przez żołnierzy rosyjskich epidemia tyfusu zdziesi?tkowała rannych i miejscow? ludno?ć. Mogiła pochowanych znajduje się w pobliskim lesie. Obok szpitala znajduje się dom mieszkalny – czworak z 1861r. Obecnie w dawnym szpitalu mie?ci się Dom Pomocy Społecznej ?w. Józefa w Mieni.
?lady huty szkła z XV – XVI w. - obok gajówki Huta.
"Trzy krzyże" - w le?nictwie Mienia znajduje się mogiła z trzema drewnianymi krzyżami – miejsce spoczynku żołnierzy polskich, z 1831 r., którzy umarli na cholerę w Mieni.

Oprac. Danuta Grzegorczyk

Zob. zdjęcia: zabytki i miejsca pamięci